Straeon Gwrthrychau
Darganfyddwch fwy am Ddyfrbont a Chamlas Pontcysyllte drwy wrthrychau – y deunyddiau a ddefnyddiwyd i’w hadeiladu a’r nwyddau sy’n cael eu cludo ar ei hyd. Mae’r gwrthrychau yn amrywio o’r calchfeini enfawr yn Froncysyllte i’r bolltau bach sy’n dal Dyfrbont Pontcysyllte gyda’i gilydd, o baentiadau mewn Orielau i gelf ochr y Gamlas. Dewch i gwrdd â rhai o’r cymeriadau y tu ôl i’r gwrthrychau, y bobl a’u gwnaeth neu eu defnyddio a chael mewnwelediad i fywyd ar y gamlas ac o’i chwmpas.
Mae’r gamlas yn cyflenwi blociau adeiladu Prydain Fictoraidd. Enw’r clai sy’n cael ei ganfod yn ardal Rhiwabon, i’r gogledd a’r dwyrain o’r Gamlas yn Nhrefor, yw Etruria Marl. Fel mwyn haearn a thywodfaen yn yr ardal, mae cynnwys haearn uchel ynddo. Pan gaiff ei danio, mae’n troi yn liw coch cryf, yn debyg i nifer o’r adeiladau yn y pentrefi ger y gamlas.
Templedi hanesyddol i cadw’r gamlas yn gweithio. Mae’r patrwm hwn yn adrodd hanes coll y gamlas. Dyma’r unig dystiolaeth sydd ar ôl am graen oedd yn gweithio ar gangen Plas Kynaston o’r gamlas. Roedd y Gwaith Olew yn rhan o waith cemegol Graesser ond ym 1896 roedd y craen yn eiddo i Gwmni’r Shropshire Union Canal ac yn cael ei gynnal ganddyn nhw.
Yr allwedd i fywyd syml ar y gamlas. Mae’r agoriad yn offeryn hanfodol i ddefnyddwyr cychod a staff cynnal a chadw’r gamlas. Mae’n far metel siâp L gyda soced ar un pen. Mae’r rhoden o biniwn y llifddor yn ffitio yn y soced. Mae’r agoriad wedyn yn cael ei weindio i agor a chau’r llifddor.
Darnau celf i’w gweld ar hyd y gamlas. Gellir gweld llaw fawr ar ben llwybr tynnu’r ddyfrbont, sy’n ddau fetr o uchder. Mae wedi ei cherfio o galchfaen gan Anthony Lysycia. Mae’r llaw’n cynrychioli’r gweithwyr niferus a fu’n gweithio i adeiladu’r ddyfrbont, a gweddill y gamlas, heb beiriannau modern i’w helpu.
Defnyddiodd Telford haearn bwrw a wnaed ger y gamlas ar gyfer y dyfrbontydd yn y Waun a Phontcysyllte, mewn pontydd dros y gamlas, fel pont Rhos-y-Coed yn Nhrefor, ac mewn strwythurau ledled Prydain.
Dal harddwch y gamlas ar gynfas. Mae’r paentiad olew hwn o 1826 gan George Arnald yn dangos Dyfrbont Pontcysyllte fel y caiff ei ddarlunio amlaf. Mae’n edrych tua’r dwyrain, dros yr hen bont, Pont Cysylltau, dros Afon Dyfrdwy. Mae’r dirwedd y tu hwnt i’r ddyfrbont yn fwy aneglur, i bwysleisio’r adeiledd, sydd wedi ei oleuo gan yr haul sy’n isel fin nos.
Carreg leol yn cynnal y nant yn yr awyr. Mae’r pileri tywodfaen talaf sy’n cynnal cafn haearn Dyfrbont Pontcysyllte dros yr afon Dyfrdwy yn mesur dros 38 metr (126 troedfedd).
Un o oddeutu 500 o nytiau a bolltau haearn gyr a ddisodlwyd wrth adnewyddu’r ddyfrbont yn 2003-4. Roedd y rhai newydd wedi’u gwneud o haearn wedi’i ailgylchu.
Cynnal llif y traffig ar y gamlas a throsti. Mae’r pontydd ar draws Camlas Llangollen wedi’u rhifo mewn dau gyfeiriad, gan ddechrau o Gyffordd Frankton yn Swydd Amwythig. Mae’r rhifau sy’n dechrau ag ‘E’ yn mynd tua’r dwyrain a’r rhifau sy’n dechrau ag ‘W’ yn mynd tua’r gorllewin. Pont Cledrid yw man cychwyn y Safle Treftadaeth y Byd a’i rhif yw 19W. Y man terfyn yw Traphont Pont y Brenin yn Llantysilio sydd â’r rhif 49WA.
Cynnal llif y traffig ar y gamlas a throsti. Mae’r pontydd ar draws Camlas Llangollen wedi’u rhifo mewn dau gyfeiriad, gan ddechrau o Gyffordd Frankton yn Swydd Amwythig. Mae’r rhifau sy’n dechrau ag ‘E’ yn mynd tua’r dwyrain a’r rhifau sy’n dechrau ag ‘W’ yn mynd tua’r gorllewin. Pont Cledrid yw man cychwyn y Safle Treftadaeth y Byd a’i rhif yw 19W. Y man terfyn yw Traphont Pont y Brenin yn Llantysilio sydd â’r rhif 49WA.
Defnyddiodd Telford haearn bwrw a wnaed ger y gamlas ar gyfer y dyfrbontydd yn y Waun a Phontcysyllte, mewn pontydd dros y gamlas, fel pont Rhos-y-Coed yn Nhrefor, ac mewn strwythurau ledled Prydain.
Templedi hanesyddol i cadw’r gamlas yn gweithio. Mae’r patrwm hwn yn adrodd hanes coll y gamlas. Dyma’r unig dystiolaeth sydd ar ôl am graen oedd yn gweithio ar gangen Plas Kynaston o’r gamlas. Roedd y Gwaith Olew yn rhan o waith cemegol Graesser ond ym 1896 roedd y craen yn eiddo i Gwmni’r Shropshire Union Canal ac yn cael ei gynnal ganddyn nhw.
Carreg leol yn cynnal y nant yn yr awyr. Mae’r pileri tywodfaen talaf sy’n cynnal cafn haearn Dyfrbont Pontcysyllte dros yr afon Dyfrdwy yn mesur dros 38 metr (126 troedfedd).
Darnau celf i’w gweld ar hyd y gamlas. Gellir gweld llaw fawr ar ben llwybr tynnu’r ddyfrbont, sy’n ddau fetr o uchder. Mae wedi ei cherfio o galchfaen gan Anthony Lysycia. Mae’r llaw’n cynrychioli’r gweithwyr niferus a fu’n gweithio i adeiladu’r ddyfrbont, a gweddill y gamlas, heb beiriannau modern i’w helpu.
Dal harddwch y gamlas ar gynfas. Mae’r paentiad olew hwn o 1826 gan George Arnald yn dangos Dyfrbont Pontcysyllte fel y caiff ei ddarlunio amlaf. Mae’n edrych tua’r dwyrain, dros yr hen bont, Pont Cysylltau, dros Afon Dyfrdwy. Mae’r dirwedd y tu hwnt i’r ddyfrbont yn fwy aneglur, i bwysleisio’r adeiledd, sydd wedi ei oleuo gan yr haul sy’n isel fin nos.
Un o oddeutu 500 o nytiau a bolltau haearn gyr a ddisodlwyd wrth adnewyddu’r ddyfrbont yn 2003-4. Roedd y rhai newydd wedi’u gwneud o haearn wedi’i ailgylchu.
Yr allwedd i fywyd syml ar y gamlas. Mae’r agoriad yn offeryn hanfodol i ddefnyddwyr cychod a staff cynnal a chadw’r gamlas. Mae’n far metel siâp L gyda soced ar un pen. Mae’r rhoden o biniwn y llifddor yn ffitio yn y soced. Mae’r agoriad wedyn yn cael ei weindio i agor a chau’r llifddor.
Mae’r gamlas yn cyflenwi blociau adeiladu Prydain Fictoraidd. Enw’r clai sy’n cael ei ganfod yn ardal Rhiwabon, i’r gogledd a’r dwyrain o’r Gamlas yn Nhrefor, yw Etruria Marl. Fel mwyn haearn a thywodfaen yn yr ardal, mae cynnwys haearn uchel ynddo. Pan gaiff ei danio, mae’n troi yn liw coch cryf, yn debyg i nifer o’r adeiladau yn y pentrefi ger y gamlas.